Disleksi (öğrenme güçlüğü), kısaca okuma, yazma, dil kullanımı, matematik öğrenmede güçlük olarak bilinebilir. Çocuk normal ya da normalin üzerinde zekâya haiz olmasına ve eğitim olanaklarının kafi olmasına rağmen öğrenmede zorluk çeker. Bu kuvvetlikler genellikle ortalama yada ortalamanın üzerinde zekası olan çocuklarda görülebilmektedir.
Hatta zeka düzeyi çok yüksek çocuklarda da görülmektedir. Fakat bazen hastalık farkedilmeyebilir. Disleksililer zeka düzeyleri düşük olmadığı gibi özel yeteneklere de sahip olabilirler. Buna önemli kanıt disleksili olduğu bilinen bilim adamları ve sanatçılardır: Albert Eistein, Leonardo da Vinci, Tom Crouse, Mickey Mouse gibi.
Yazımızın Sonunda Disleksi (Öğrenme Güçlüğü) Olan Öğrencilerimiz İçin Hazırladığımız Çalışma Sayfalarını İndirebilirsiniz.
Öğrenme ve idrak etme sorunu, çocuğun doğumu ile başlar. Öğrenme güçlüğü eğitim süreci içinde edinilmez. Öğrenme güçlüğü yaşam boyu devam eden bir bozukluktur. Öğrenme güçlüğü beyindeki bazı değişiklıklar nedeni ile öğrenme süreçlerinden bir ya da birkaçında aksama olması ile ortaya çıkar.
Disleksi erkek çocuklarda daha sık görülür ve bu durum psikoeğitsel yaklaşımlar ile desteklenmelidir. Psikoeğitsel programlar yardımıyla çocuk, okumayı daha rahat öğrenir ve harf karıştırma, okuma hızının artması problemlerde faydalı olur.
DİSLEKSİ (ÖĞRENME GÜÇLÜĞÜ) NEDENLERİ
Öğrenme güçlüğünün nedeni tam olarak bilinmemektedir fakat bazı olası nedenler öne sürülmektedir. Bu nedenler genetik etmenler, beyin hasarı, nörolojik fonksiyon bozuklukları şeklinde nedenlerdir.
Disleksinin (öğrenme güçlüğünün) genetik sebepleri : Bazı araştırmalara nazaran öğrenme bozukluğu olan çocukların % 25-60’ında probleminin genetik olduğu saptanmıştır. Özel öğrenme güçlüğü olan çocukların % 5-12’sinin anne yada babasında öğrenme zorluğu olduğu bilinmektedir. Ayrıca ikizler ve kardeşler içinde öğrenme güçlüğü daha yaygındır.
Disleksinin (öğrenme güçlüğünün) beyinsel nedenleri : hafifçe düzeyde beyin hasarının öğrenme bozukluğuna, gelişimsel sapmaya, hiperaktivite bozukluğuna niçin olabileceği bilinmektedir. Beyin ile ilgili öğrenme güçlüğü, çocuğun beyni tarafınca bilginin ele alınış şeklinden kaynaklandığı düşünülmektedir.
Disleksinin (öğrenme güçlüğünün) nörolojik nedenleri : Nörolojik fonksiyonlarda bozukluklar disleksiye neden olabilmektedir. Beynin giriş, çıkış, bellek ve işlem fonksiyonlarındaki bozukluklar öğrenme güçlüğüne sebep olabilir. Örneğin işitme kaybı, görme kusurları, mental retardasyon, gelişme geriliği şeklinde duyusal ve fiziksel problemlerden de kaynaklanabilir.
Öğrenme güçlüğünün diğer sebepleri : Prematüre doğum yada düşük doğum tartısı, kafa yaralanmaları, doğum öncesi veya ondan sonra bebeğin strese maruz kalması (annenin hamilelik esnasında depresyon, ilaç ve alkol kullanımı, beyin enfeksiyonu benzer biçimde hastalıklar geçirmesi) yada kanser tedavisi benzer biçimde bazı risk faktörleri çocukta öğrenme güçlüğüne yol açabilir.
ÖĞRENME GÜÇLÜĞÜ (DİSLEKSİ) ÇEŞİTLERİ
Öğrenme güçlüğü çocuğun mevzuşma, okuma, yazma, matematik işlemleri yapma, vakitı ve yeri ayırt etme, anımsama, duyulardan gelen verileri değerlendirme veya dikkat etme gibi becerilerini etkileyebilir.
Dileksili çocuklarda okuma problemleri : Okuma güçlüğü olan çocuklar harfleri, rakamları, cümleleri yada paragrafları okumada kuvvetlik çekerler. Böyle güçlüğü olan bir çocuk harflerin yerini değiştirebilir veya yanlış okuyabilir; örneğin “d” ile “b”yi karıştırabilir, “kas” ı “sak” diye okuyabilir yada “6” yerine “9” diyebilir. Bu güçlük, görme probleminden değil beynin görsel bilgiyi değerlendirmesinden kaynaklanmaktadır.
Disleksili çocuklarda yazma problemleri : Disgrafı adı da verilen yazma güçlüğü olan çocuklar harfleri doğru olarak yazmakta ve yazı için ayrılan boşluğu doğru şekilde kullanmakta kuvvetlik çekerler. Ödevleri yada defterleri kargacık burgacık yazı ile dolu olabilir, yazıları okunaksızdır ve yazılı testleri bitirmede sorun yaşarlar. Yazılı ödevleri süreında teslim etmeleri zor olsa gerek; çünkü okunaklı bir halde yazmak için çok çaba harcarlar. Bu çocukların tahtadaki yazıyı defterlerine kopyalamaları da uzun süre alabilir.
Disleksili çocuklarda dil problemleri : Dil problemi olan çocuklar kelime ve cümleleri anlamakta ve mevzuşmakta kuvvetlik çekerler. Sık sık ebeveynlerine veya öğretmenlerine yönergeleri yada öteki bilgileri tekrarlatırlar. Dille kendilerini ifade etmeleri yetersizdir; örneğin bir düşünce için yanlış kelimeyi kullanabilirler veya cümle içinde kelimelerin yerini karıştırabilirler. Bir hikaye anlatırken vakaların sırasını karıştırabilirler.
Disleksili çocuklarda matematik problemleri : Diskalkuli adı da verilen matematik öğrenme güçlüğü olan çocuklar matematik ile ilgili temel kavramları anlamakta güçlük çekerler ve yaşıtlarına kıyasla hesap yapmada yahut problem çözmede daha fazla zorlanırlar. Bu çocuklar tarih yada edebiyat gibi diğer alanlarda yetenekli olabilirler.
Dislekisli çocuklarda yer ve vakit ile ilgili problemler : Bazı çocuklar zaman ve yön kavramlarını öğrenmede güçlük çekerler. Örneğin, yarın yerine bugün yada gelecek haftayı kullanabilirler. Ya da yön kavramı ile ilgili zorlukları vardır ve ne tarafa gideceklerini bilemeyip sık sık kaybolabilirler.
Disleksili çocuklarda bellek problemleri : bellek problemi olan çocuklar sınıfta verilen ödevleri, haftanın günlerini, çarpım tablolarını, hatta kendi adres ve telefon numaralarını hatırlamakta güçlük çekerler. Bir hikaye anlatırken nerede kaldıklarını unutabilirler.
Disleksili çocuklarda duyu problemleri : Duyu entegrasyon bozukluğu olarak malum duyu problemleri olan çocuklar duyusal verileri anlamakta zorluk çekerler. Örneğin, bir oyunun kurallarını yada zar üzerindeki işaretlerin ne anlama geldiğini öğrenemeyebilirler. Bu çocuklardan bazıları ortama karşı aşrı duyarlıdırlar ve sosyalleşme yetileri sınırı olandır.
Disleksili çocuklarda dikkat problemleri : Dikkat bozukluğu olan çocuklar dikkatlerini yoğunlaştırmakta güçlük çekerler. Dürtüsel davranabilirler ve kolayca dikkatleri dağılabilir. Bu tür çocuklar okul ödevlerini veya ev işlerini tamamlayamazlar. Yönergelere yada ayrıntılara dikkat etmeyebilirler ve okulda dikkatsizlik ile ilgili hatalar yapabilirler.
DİSLEKSİ (ÖĞRENME GÜÇLÜĞÜ) BELİRTİLERİ
Disleksiyi (öğrenme güçlüğünü) özetleyecek olursak; okumanın zor öğrenilmesi, hızlı okuyamama, doğru okuyamama, okuduğunu anlayamama ve okuduğunu anlatamama gibi belirtiler olarak tanım edilebilir.
Bu çocuklar, okumayı öğrendiğinde bile harflerin yerlerini karıştırırlar ve harfleri ve heceleri ters bir halde okurlar.
Uzun kelimeleri okuyamazlar ve yavaş okurlar.
Öğrenme güçlüğü (disleksi) çocuğun hem akademik başarısını düşürür aynı zamanda ileri ki yaşamında sosyal uyumunu ve okuma gerektiren görevlerdeki başarısını azaltır.
Disleksinin kesinlikle uygun yöntemler ile tedavi edilmesi gerekir.
DİSLEKSİNİN KÜÇÜK ÇOCUKLARDA GÖRÜLEN BELİRTİLERİ
Farklı çocuklarda öğrenme becerileri değişik hızlarda gelişir, fakat eğer sizin çocuğunuzda aşağıda sıralanan belirtilerden herhangi biri var ise bu durum öğrenme güçlüğü ile ilgili erken işaretler olabilir.
Çocuğunuz iki buçuk yaşında cümle kurarak konuşmuyor ise
3 yaşındaki çocuğun söylediklerinin yarısından fazlası anlaşılmıyor ise
5 yaşındaki çocuk şekilleri ve boyutları ayırt edemiyor ise
5 yaşındaki çocuk ayakkabılarını bağlayamıyor ise, zıplayamıyor ise, düğmesini ilikleyip açamıyor ise veya kağıt kesemiyor ise
3 ile 5 yaşları arasındaki çocuk anne babaları veya öğretmenleri öykü anlatırken rahat oturmuyor ise
5-6 yaşlarındaki çocuk harflerin adını, sayıları ve renkleri öğrenemiyor veya şarkı ve öykülerdeki ses uyumunu kavrayamıyor ise
5-6 yaşlarındaki çocuğunuz farklı hayvan türleri gibi belirli bir gruba ilişik nesneleri hızlı hızlı sayamıyor ise bu belirtiler öğrenme güçlüğünün (disleksinin) erken dönem belirtileri olabilir.
ÇOCUKTA DİSLEKSİ (ÖĞRENME GÜÇLÜĞÜ) TEŞHİSİ
Çocuğun zihinsel becerileri ile okul başarısı içinde bir uyumsuzluk var ise öğrenme güçlüğünden şüphe edilir. Çocuk, düzgüsel ve parlak zekâya haiz olduğu halde derslerini öğrenmekte, ödevlerini yapmakta sıkıntı çeker.
Çocuktaki bu durum ile ilgili uyarıcı emareleri ebeveynlerinde anlayabileceği şeklinde, çocuğun doktoru veya öğretmenleri de öğrenme güçlüğüne ilişik bazı belirtileri saptayabilirler.
Çocuk doktoru çocuğun fizyolojik problemler açısından detaylı olarak muayenesini yaptıktan sonrasında aileyi konuşma, dil, göz ve işitme uzmanı, ruh sağlığı uzmanı veya nörolog şeklinde bir uzmana yönlendirerek çocuğun fiziksel ve ruhsal durumunun detaylı olarak değerlendirilmesini isteyecektir.
Bazı testler ile çocuğun hangi alanda öğrenme güçlüğü çektiği tespit edilir.
Bu testlerde zekâ ve dikkat testleri uygulanır. Aynı zamanda okulun ve ailenin verdiği bilgilerde, doktorun yapacağı değerlendirmede önemlidir. Çocuğun güçlü ve zayıf yönleri test edilir. Öğrenme güçlüğü her çocukta bir veya iki alanda ortaya çıkabilir.
Çocuk diğer alanlardaki derslerinde iyi olması durumunda tıkandığı belli dersler var ise, eğitim olanakları iyi ise, çocuğun zekâsı normal ise ve zihinsel becerisi düzgüsel olması durumunda belli başlı bazı alanlarda başarısızlık yaşıyor ise öğrenme güçlüğü (disleksi) göz önünde bulundurulmalıdır.
DİSLEKSİ (ÖĞRENME GÜÇLÜĞÜ) TEDAVİ EDİLİR Mİ?
Öğrenme kuvvetlikleri çocuk okula başlayana kadar kolay ortaya çıkmaz ve yaşam boyu sürebilir. Öğrenme güçlüğünde erken teşhis ve tedavi önemlidir. Öğrenme güçlüğü olan çocuğun ailesinin bu süreci kabullenmesi tedavinin başarısı için çok önemlidir.
Öğrenme güçlüğünün tedavisinde İlk olarak psikoeğitsel yaklaşımlar uygulanır.
Çocuğa belli zekâ ve psikolojik testleri uygulandıktan sonrasında, çocuğun hangi alanda öğrenme sıkıntılığu çektiği tespit edilir ve güçlü tarafları ve zayıf tarafları belirlenir.
Çocuğun güçlü yönlerini, zayıf yönlerinin telafisinde nasıl kullanabileceğine dair bazı düşünme ve öğrenme yolları hem çocuğa bununla birlikte aileye öğretilir. Bu durumda öğrenmeyi öğretmek ön plandadır.
Öğrenme güçlüğü, farklı bir öğrenme biçimi olarak da tarif edilebilir.
Öğrenme zorluğu olan çocuklar bilindik yöntemler ile öğrenmede güçlük çekebildikleri şeklinde, farklı öğretme yöntemleri ile daha iyi öğrenebilirler.
Bu çocukların zayıf olan becerilerini çeşitli egzersizler ile desteklemek faydalı olur.
Örneğin yazılı ifade bozukluğu olan bir çocukta şekil ve zemin ilişkisini kavrayabileceği formları analiz etmesini, kopya etmesini sağlayan egzersizler çok yarar sağlamaktadır.
Psikoeğitsel tedavide çocuğun zayıf yönlerini destekleyen egzersizler vardır ve bu egzersizler yardımıyla çocuğun okul başarısı artar.
Öğrenme güçlüğünü tamamen ortadan kaldırmak mümkün değildir fakat çocukluk döneminde psikoeğitsel destek alan çocukların bilimsel niteliği olan başarıları daha yüksek olur ve bu çocuklar yetişkinlik dönemindeki iş, sosyal ve özel yaşamındaki sorunlardan daha az etkilenirler.
Disleksi Çalışma Sayfasını Aşağıdaki İndir Butonuna Tıklayıp İndirebilirsiniz. Bu sayfaları öğrencilerinize uygulayın. Çok fazla yanlış yapan öğrencileri rehberlik servisine yönlendirmenizi öneririz.
